Duur verkochte troep
Performance van Niels Radtke Klein in Kaaitheaterstudio's
Sinds 1999 werkt de performancekunstenaar Niels Radtke Klein aan het verhaal van Nick en Sarah. Deze personages kregen ook grafisch gestalte, hun icoontjes vormen de titel van de performance. De episode in de kaaitheaterstudio’s vertelt het verhaal van hun scheiding, die vanaf de eerste minuut wordt doorgetrokken in de behandeling van het publiek: mannen en vrouwen worden gescheiden en beleven elk in groep een ander parcours doorheen het gebouw. ‘You are Nick and Sarah’ heet het, waarmee je als toeschouwer in een verplichte betrokkenheid terechtkomt.
De icoontjes van Nick en Sarah zijn alomtegenwoordig: de grafische patronen van hun gelaat duiken op in video-animatie, in de kostuums, in lijnen op vloeren en muren. Die transformatie van het aangezicht is een thema: of wij als (mannelijke) toeschouwers misschien ons gelaat kunnen afleggen in ruil voor dat van Nick? Even later worden we verzocht te figureren in een wat duistere scène. Niet enkel door toe te kijken, maar bovendien met een zwarte nylonkous over het hoofd! Hoe ver kun je gaan met het betrekken van de toeschouwer? Die deelname is hier niet langer een mentale verplaatsing, maar een onversneden machtsspel.
De manipulatie van de kijker sluit aan bij allerhande machtsmotieven die aan bod komen: referenties aan porno en SM, videobeelden met sterke emoties, de rol van de blik in dat alles. Ook de performance zelf eist aandacht op door een exclusieve sfeer te creëren: die van een seksclub, van de VIP-lounge bij een rockconcert. We mogen zelfs afdalen in de kleedkamers waar de vrouwelijke performers zich ontschminken. Op zo’n moment blijkt dat al de handelingen ontieglijk banaal zijn, en opgeklopt worden tot een performance door een indrukwekkend kader waarin kledingontwerpers en andersoortige stilisten regeren.
Duur verkochte troep is het, een dubbelflirt met het banale en het exclusieve die een obsceen trekje heeft dat best genietbaar is. Als toeschouwer ben je daar speelbal van, je wordt gekocht. Middelpunt van het gebeuren is uiteindelijk Niels Radtke Klein zelf, al heeft de bedenker van dit universum een aardige verdwijntruc in petto. Ook hij heeft namelijk zijn gelaat ingeruild, zij het voor een logo. Op de bierflesjes van de sponsor prijkt NRK, naast de icoontjes van Nick en Sarah. Er hangt ook ergens een groupie rond die niet veel meer is dan de badge met logo die ze draagt.
De machtsverhouding tussen kunstenaar en toeschouwer is in performancekunst al uitvoerig geëxploreerd. Veel dubbelzinnigheid omtrent degene die de touwtjes in handen heeft in de Kaaistudio’s is er niet, al wordt die macht ingeschreven in een breder kader. Daarvoor krijg je exclusiviteit in de plaats, die echter nauwer aansluit bij een dure kapper dan bij een verheven kunstervaring. Die spelregels zijn glashelder, minder obsceen worden ze er niet door.
Op sommige punten mist de performance toch scherpte: de performers doen nog te hard hun best om echt banaal te zijn, misschien is er nog te veel verhaal. Door te koketteren met de cultuur van modebladen en dure lijfstijl, laat Radtke Klein ook complexe gendervraagstukken iets te gemakkelijk links liggen. Al woekert er na afloop in de bar nog steeds een interessant conflict: mannen en vrouwen hebben immers een volstrekt andere voorstelling gezien. En dat neem je mee naar huis.