sarma

BRUSSEL -- Het gezelschap Stan bewerkte As you like it en maakte er Rosalinde van. Shakespeares stuk speelt op twee lokaties: het korrupte hof waar de hertog door zijn broer verdreven werd, en het woud van Arden (de Ardennen voor Stan). Daar vluchtte de hertog met al zijn getrouwen heen, gevolgd door zijn dochter Rosalinde en nichtje Celia en vele anderen. Het woud heeft als het ware een betoverende werking op de menselijke aard: de slechterikken lopen plots over van liefde, de passies bloeien her en der op.

Het woud is de metafoor die ook op Shakespeares tekst toepasselijk is: hij deelt in overtreffende trap in alles wat een woud tot woud maakt. Het is grilligheid en onontwarbare struktuur, eens erin zie je door de bomen het bos niet meer, alleen zijsprongen maar geen hoofdbaan. En waar je ook kijkt, is er verwoede liefdesaktiviteit, in al haar varianten. Maar niet "de Liefde", wel het liefdesspel, de voorlopig onschuldige lust in de herkenning en het zinnelijk genot.

Een aanvankelijk treurende Rosalinde oppert: "Let me see. What do you think of falling in love?" Waarop Celia: "... but love no man in good earnest." Het frivole spel van verleiding en genot, de heerlijke verwarring, de zelfbevestiging zonder konsekwentie van het liefdesspel, ver van de bindende konventies van het hofleven: het is in Shakespeares verwarde tekst ingebakken.

Het geniale is dat de intrige de verwarring op de spits drijft. Persoons- en geslachtswisselingen zijn voortdurend aan de orde, en gekondenseerd in de figuur van Rosalinde. Op de vlucht naar het woud verkleedt ze zich als man. Daar loopt ze Orlando op het lijf, die in alle bomen zijn liefde voor Rosalinde gekerfd heeft. Ze maakt hem wijs dat ze hem van zijn liefde kan genezen: hij moet elke dag bij haar komen (de jongen!) en doen alsof zij Rosalinde is.

Ondertussen wordt Phebe op de jongen Rosalinde verliefd. Als je bedenkt dat mannen in Shakespeares tijd de vrouwenrollen speelden, krijg je dus vier verdubbelingen van een akteur. Als je je dat realizeert, na alle onwaarschijnlijkheden opgeteld te hebben, komt het enorme potentieel van fantazieën in het spel tot uiting.

Dat sluit "inlevend" akteren van dit stuk eigenlijk uit. Maar ook een verheven deklamatie van de verzen, met bijpassende historische kostuums, zal te pletter lopen op de tekst. Het stuk verdraagt de ernst en eerbiedwaardigheid van de hofsfeer gewoon niet. Toneelspelersgezelschap Stan, in een regie van Discordia's Matthias de Koning, pakt het dan ook net, andersom aan.

De verwarring wordt van bij de aanvang geïnstalleerd. Je ziet achter de doeken aan beide zijden van de scène de benen van de akteurs, twee mannenbroeken en twee maillots. De maillots horen evenwel niet bij de meisjes maar bij de mannen en vice versa. Nog verwarrender: met zijn vieren spelen ze alle rollen, en de scheiding tussen de personages is nauwelijks afgetekend, omdat alle getoonde relaties afsplitsingen van hetzelfde spel zijn.

Dansen

Maar ook in het spel heerst een vrolijke anarchie. Het bukolische tafereel van de hoflieden die uitblazen in de vrije natuur, wordt verbeeld door een ikonoklastische versie van hofdansen. Frank Vercruyssen en Damiaan de Schrijver gaan zich met zichtbaar genoegen te buiten aan kinderlijk-uitgelaten, technisch wanstaltige interpretaties van klassiek ballet. Kinderen die volwassen dansers imiteren.

Dat werkt op verschillende niveaus. Het is een dramaturgische aanwijzing voor het wegvallen van de hofetiquette. Het geeft de onschuld van het woudgebeuren aan. Het werkt daarmee ook heel sterk op het pure herkenningsmekanisme, de zin die iedereen wel eens heeft om uit de bol te gaan. Dat maakt Shakespeares poëzie direkt invoelbaar. En tenslotte is het een kommentaar op het stuk: dit is een zottekesspel en probeer je daar als akteur maar eens een houding in te geven!

De Stannen razen door het stuk als wildebrassen. Af en toe stoten ze daarbij op een sleuteltekst. Dat leidt tot het volgende: de Schrijver leest met een zekere verbazing, als voor de eerste keer, de verzen "All the world's a stage, and all the man and women merely players...". Met verbazing stel je vast dat het er eigenlijk allemaal al staat, verborgen tussen het tumult.

Damiaan de Schrijver en Frank Vercruyssen hebben het nodige akteurscharisma in huis. Een biezondere vorm van verwaandheid die iemand in staat stelt de mensen zonder complexen te amuseren, goed wetend dat hij daar zelf plezier in heeft en de touwtjes in handen houdt. Yolente De Keersmaecker en Waas Gramser hebben dat in veel mindere mate, je voelt meer twijfel aan de rechtmatigheid van hun aanwezigheid. Hun nonchalance wordt vaker een beetje houterig.

Nonchalant met een tekst omgaan is zowat de moeilijkste akteursprestatie. Ik houd het er voorlopig op dat, als Stan vooruitgang moet boeken in iets, het eerder is in het ontwikkelen van hun natuurlijke en heel charmante brutaliteit. Het leverde tot dusver al drie geslaagde produkties op

"Rosalinde" van Stan, naar "As you like it", is op 6, 8 en 9 maart te zien in 't Stuc in Leuven, op 13 en 14 maart in de Monty in Antwerpen en op 15 maart in het Nieuwpoorteater in Gent.